Trwający od 3 do 9 marca Tydzień Zdrowia Kobiet przyniósł znaczące zmiany w zaleceniach profilaktycznych. To także doskonała okazja do podsumowania dotychczasowych działań ministry zdrowia Izabeli Leszczyny w zakresie wsparcia kobiet.
Przełom w profilaktyce raka szyjki macicy
Przełomowe nowe zalecenia w sprawie profilaktyki raka szyjki macicy: rutynowo, raz na 5 lat, zamiast cytologii będzie przeprowadzany test HPV HR. Pilotażowy program działał od 2022 roku. To właśnie wirus brodawczaka ludzkiego jest odpowiedzialny za większość przypadków raka szyjki macicy. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego, z tej samej próbki będzie można wykonać również cytologię płynną.
Ale to nie koniec pozytywnych zmian – Ministerstwo Zdrowia podjęło decyzję o refundacji cytologii na podłożu płynnym (LBC). W porównaniu do tej pobieranej w sposób tradycyjny (tzw. metodę szkiełkową), jakość takiej próbki jest zdecydowanie lepsza i pozwala na uzyskanie dokładniejszych wyników. To niezwykle ważne, bo wcześnie wykryty rak szyjki macicy jest uleczalny w ok. 90% przypadków.
📣 Rozszerzamy program badań przesiewowych raka szyjki macicy o test HPV HR i cytologię na podłożu płynnym dla kobiet w wieku 25 – 64 lata.
✅ Test HPV HR – pomaga wykryć wirusy, które mogą prowadzić do raka szyjki macicy
✅ Cytologia na podłożu płynnym – jest dokładniejsza i… pic.twitter.com/vMqU798zce
— Ministerstwo Zdrowia (@MZ_GOV_PL) March 7, 2025
Niestety, badania będą dofinansowane dopiero dla kobiet powyżej 25 roku życia. Choć liczba przypadków raka szyjki macicy z roku na rok systematycznie się zmniejsza, młody wiek nie chroni przed zachorowaniem. Dofinansowanie testu HPV raz na 5 lat to ważny, choć wciąż niewystarczający krok w kierunku zwiększenia dostępności do badań profilaktycznych. Zgodnie z opublikowanym w 2022 roku schematem postępowania w skriningu podstawowym raka szyjki macicy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, cytologię powinno się przeprowadzać najrzadziej co 3 lata, a w niektórych przypadkach nawet co roku.
Przypomnijmy, że istnieje szczepionka na HPV. Od 2023 roku działa program bezpłatnych szczepień dla dwunasto- i trzynastolatków, uruchomiony przez ministra Adama Niedzielskiego. W 2024 roku rozszerzono zakres wiekowy refundacji od 9. do 14. roku życia – zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców. Warto także zaznaczyć, że resort stale wprowadza nowe leki, które wykazują dużą skuteczność walce z chorobą.
Kijem i marchewką – znieczulenie zewnątrzoponowe
Nie jest kolorowo – poród siłami natury ze znieczuleniem zewnątrzoponowym to wciąż luksus. Na przeszkodzie stał koszt: ponad tysiąc złotych za jedno znieczulenie. Dodatkowo do podania potrzebny jest doświadczony anestezjolog, którego na oddziale położniczym zazwyczaj po prostu nie ma.
W 2024 roku Ministerstwo Zdrowia postanowiło więc zastosować technikę kija i marchewki. Dla szpitali, w których udział znieczuleń w kwartale wynosi ponad 10%, przewidziano premię w wysokości 12%. Ponad 35% porodów siłami natury to gratyfikacja na poziomie 21%. Jednocześnie szpitale, w których choćby 5% porodów nie odbędzie się ze znieczuleniem, otrzymają o tyle niższe wynagrodzenie. Czy to dobra strategia? Położnicy i ginekolodzy zwracają uwagę na potencjalne komplikacje, które mogą wiązać się z podaniem znieczulenia (utrata czucia w dolnych partiach ciała, spowolnienie akcji porodowej, konieczność pozostania na łóżku). Do zastosowania każdego farmakologicznego środka łagodzenia bólu potrzebna jest zgoda – przynajmniej w teorii.
Pojawiają się wątpliwości, czy pacjentki nie będą przymuszane do rodzenia ze znieczuleniem w celu „wyrobienia normy”. Czas pokaże, ale 5% chętnych na znieczulenie znajdzie się chyba zawsze. Z pewnością jednak Ministerstwo Zdrowia zanotowało w 2024 roku wzrost do 23% porodów z udziałem tego środka farmakologicznego. Średnia europejska to 40%, więc wciąż jesteśmy daleko w tyle, nie mówiąc już o wyjątkowo wysokim procencie cesarskich cięć.
Tydzień Zdrowia Mężczyzn?
Choć kwestie płodności dotyczą nie tylko kobiet, zazwyczaj tak są przedstawiane. Metoda zapłodnienia pozaustrojowego (tzw. in vitro) jest refundowana od czerwca 2024 roku. Refundowane są także badania prenatalne I i II trymestru bez względu na wiek ciężarnej (w tym test PAPP-A).
Ale czas ciąży i niepłodność dotyczy nie tylko kobiet. W 2024 roku Ministerstwo Zdrowia nie zaplanowało osobnej akcji „Tygodnia Zdrowia Mężczyzn”, a jedynie przedłużyło Tydzień Zdrowia Kobiet o jeden dzień. Ministra Leszczyna zachęcała do profilaktyki pod hasłem „ekstra facet”. Niestety, to zdecydowanie za mało. Mężczyźni dużo rzadziej chodzą do lekarza, a akcja edukacyjna skierowana do nich nie może być tylko dodatkiem. W ramach troski o ich zdrowie, aż prosi się o osobne działania.
fot. nagłówka: Openverse
O autorze
„Zainteresuj się polityką, zanim ona zainteresuje się tobą". Zajmuję się polityką i stale staram się zrozumieć, jak działa jej świat. Dzień bez podcastów jest dla mnie dniem straconym. Jestem studentką twórczego pisania i edytorstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Uważam że, w życiu najważniejsza są pasja i charyzma, które codziennie pchają nas do przodu i pozwalą spełniać marzenia.