Podstawowa wiedza historyczna wymaga kojarzenia takich postaci jak Adolf Hitler czy Józef Stalin oraz dorobku ich polityki. Jednak w latach 70. XX wieku na terenie Azji Wschodniej istniał równie, a może nawet bardziej bestialski rząd.
Dwudziestowieczna Kambodża
Kambodża to azjatyckie państwo znajdujące się na mapie świata między Tajlandią, Wietnamem, Laosem a Zatoką Tajlandzką. Od 1887 roku do 1954 roku, z przerwą na japońską okupację, podczas drugiej wojny światowej Kambodża wraz z Wietnamem i Laosem tworzyły kolonię francuską nazywaną Indochinami Francuskimi. W 1946 roku rozpoczęła się I wojna indochińska, której rezultatem było uzyskanie przez Kambodżę 20 grudnia 1954 roku całkowitej niepodległości od Francji.
Krótko po odzyskaniu suwerenności przez państwa w regionie wybuchł jeden z największych dwudziestowiecznych konfliktów światowych, czyli wojna wietnamska. Kambodżański król Norodom Sihanouk próbował realizować politykę braku zaangażowania w zimną wojnę i nieopowiadania się po stronie żadnego z dwóch hegemonów. Jednak mimo to na terenach Kambodży stacjonował komunistyczny Wietkong, walczący przeciwko Wietnamowi Południowemu i jego największemu sojusznikowi: Stanom Zjednoczonym. Sytuacja zmieniła się, kiedy na skutek sfałszowanych wyborów premierem Kambodży został proamerykański generał Lon Nol. Polityka Lon Nola od początku jego rządów była nastawiona przeciwko królowi, a przy pomocy USA tłumiono w państwie ruchy opowiadające się za Wietnamem Północnym. W 1970 roku nowy premier przeprowadził zamach stanu wraz ze zmianą nazwy monarchii na autokratyczną Republikę Khmerów, która istniała do 1975 roku.
Reżim Czerwonych Khmerów
Żeby przeciwstawić się rządom Lon Nola, przebywający na emigracji w Chinach, król Sihanouk zawiązał sojusz z najbardziej fanatyczną grupą Komunistycznej Partii Kambodży, czyli Czerwonymi Khmerami. Czerwoni Khmerzy byli ugrupowaniem silnie nacjonalistycznym, dowodzonym przez wykształconego we Francji Pol Pota. Z racji swojego krytycznego nastawienia zarówno do wspieranego przez Amerykanów Lon Nola, jak i wszystkiego, co wietnamskie, zyskali oni znaczne poparcie kambodżańskiego ludu chłopskiego stanowiącego w 1970 roku 90% społeczeństwa kraju. Do 1975 roku khmerskie siły partyzanckie wspierające Pol Pota zajęły państwo wraz ze stolicą w Phnom Phen, zmuszając tym samym do wycofania się rząd oraz wojska amerykańskie.
Po wkroczeniu polpotystów do stolicy rozpoczęła się masowa akcja przesiedlania ludności na tereny wiejskie, gdzie w oparciu o rolnictwo mieli oni stworzyć samowystarczalne państwo. Oporni mieszkańcy stali się ofiarą bestialskich represji. Niszczono wszystko, co było związane z cywilizacja zachodnią. Zmieniona została także nazwa państwa na Demokratyczną Kampuczę, na której czele stanął Pol Pot.
W Demokratycznej Kampuczy zamykano fabryki, szpitale, banki, szkoły, zlikwidowano również pieniądz. Nie istniała własność prywatna. Państwo Czerwonych Khmerów działać miało w oparciu o ogromne obozy pracy na terenach wiejskich, gdzie ludzie ginęli mordowani, z przepracowania lub głodu. Społeczeństwo miało uprawiać oraz jeść wyłącznie ryż, wszystko inne schodziło na dalszy plan. Khieu Sampan, będący prezydentem Demokratycznej Kampuczy w latach 1976-1979, mówił o braku potrzeby maszyn w produkcji ryżu, podkreślając heroizm ludu i samowystarczalność narodu w oparciu o siłę pracy gołymi rękoma. Najbardziej uprzywilejowana była ludność starsza, która miała szansę pełnić niższe funkcje administracyjne w państwie. Najmłodsza oraz najstarsza część społeczeństwa Khmerów wykorzystywana była do takich zadań jak nawożenie upraw ryżowych czy plewienie chwastów. Reszta społeczeństwa była z kolei siłą napędową państwa. Budowali tunele irygacyjne, zbiorniki retencyjne, naprawiali drogi oraz rąbali drewno. Osoby związane z poprzednim ustrojem, znające język francuski, noszące okulary, będące nauczycielami lub lekarzami, były w najbardziej drastyczny sposób torturowane, a następnie zabijane. Ważnym zapisanym prawem w Demokratycznej Kampuczy była niechęć do ludności i państwa Wietnam, co przekładało się na mordowanie mniejszości wietnamskiej.
Interwencja wietnamska. Koniec rządów Pol Pota
Podczas rządów Czerwonych Khmerów nasilały się antagonizmy między Socjalistyczną Republiką Wietnamu a Demokratyczną Kampuczą. Spowodowane były one nie tylko eksterminacją ludności wietnamskiej w Kambodży, lecz także walkami w strefach przygranicznych obu państw, gdzie śmierć poniosło wielu cywili. Wietnam, na fali zwycięstwa ze Stanami Zjednoczonymi, w oparciu o zdecydowanie liczniejsze zasoby militarne od Kambodży wkroczył 21 grudnia 1978 roku na tereny reżimu Pol Pota. Około pół miesiąca zajęło Wietnamczykom zajęcie stolicy w Phnom Phen i zmuszenie polpotystów do schronienia się w pobliskiej Tajlandii.
7 stycznia 1979 roku Wietnamczycy zainstalowali w Kambodży prowietnamski rząd oraz zmienili nazwę państwa na Ludową Republikę Kampuczy. Był to koniec Demokratycznej Kampuczy rządzonej przez terror Czerwonych Khmerów.
Obalenie reżimu Pol Pota przez armię wietnamską miało wielkie reperkusje dla Wietnamu w środowisku międzynarodowym. Zachodnie państwa nie były skłonne udzielać Wietnamowi żadnej pomocy, tym samym izolując kraj na świecie. W Kambodży panowały wewnętrzne niepokoje oraz walki khmerskiej partyzantki przeciwko zwolennikom nowego rządu. W 1989 roku wojska wietnamskie wycofały się z Kambodży pod naciskami ONZ. 1991 rok przyniósł nam konferencję paryską, na której podpisano porozumienie kończące wojnę domową. Na czele rządu pozostał Hun Sen, który od 1985 roku do dzisiaj jest jednym z najdłużej utrzymujących stanowisko krajowych liderów na świecie. Do państwa powrócił król Norodom Sihanouk stając się ponownie jego głową. W 1993 roku w Kambodży ponownie przywrócono monarchię. Wietnam natomiast w 1995 roku został przyjęty do południowo-wschodniej azjatyckiej organizacji polityczno-gospodarczej ASEAN. To członkostwo pomogło państwu znormalizować w tym samym roku stosunki ze Stanami Zjednoczonymi pod przywództwem Billa Clintona, co przełożyło się na zakończenie izolacji Wietnamu na arenie międzynarodowej.
Historia Kambodży z lat 70. ubiegłego wieku doskonale pokazuje efekt zimnowojennych zawirowań politycznych na świecie. Konflikty większych państw najczęściej powodowały ogromne zmiany społeczne oraz polityczne w państwach, które nie chciały się opowiadać po żadnej ze stron. Wojna Wietnamu ze Stanami Zjednoczonymi doprowadziła do przysłowiowego oberwania rykoszetem przez pobliską Kambodżę, co z kolei przełożyło się na dojście do władzy w państwie grupy przepełnionej ogromną nienawiścią i inklinacjami do najskrajniejszych nacjonalistycznych postaw. Reżim pod przywództwem wykształconego we Francji Pol Pota, chcącego iść ścieżką Chin Mao Zedonga, nie zrealizował nigdy polityki „zrobienia czegoś z niczego”, co przypłaciła życiem niewyobrażalna ilość niewinnych osób. Analizy demograficzne mówią, że w latach 1975-1979 w Kambodży zginęło ok. 2 miliona ludzi, co stanowiło 25% liczby mieszkańców państwa w 1975 roku.
O autorze
Student Uniwersytetu Śląskiego. Politolog z pracą licencjacką na temat relacji Unii Europejskiej z Federacją Rosyjską. Obecnie zajmuje się pisaniem pracy magisterskiej na temat byłych państw Jugosławii i ich stosunków z UE. Ponadto wielki entuzjasta piłki nożnej, pasjonat zarówno polskiego podwórka, jak i lig TOP5 oraz rozgrywek międzynarodowych. Hobbystycznie maniak Fifa Ultimate Team, obserwator Sejmu RP, interesujący się językami obcymi, a także zgłębiający wiedzę na temat stosunków międzynarodowych wraz z ich historią.