Narodowe Czytanie, czyli święto polskiej literatury

Corocznie od 2012 roku we wrześniu w Polsce organizowane jest Narodowe Czytanie  — akcja wspólnego czytania, do której przyłącza się wiele chętnych osób, placówek edukacyjnych, kulturalnych, instytucji publicznych i społecznych w kraju i za granicą. Celem wydarzenia jest popularyzacja klasycznych dzieł polskich autorów, budowanie tożsamości narodowej oraz integracja społeczeństwa wokół wspólnej lektury. W 2024 roku odbyła się już trzynasta edycja tego przedsięwzięcia pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej — Andrzeja Dudy.

HISTORIA NARODOWEGO CZYTANIA

Idea Narodowego Czytania narodziła się w 2012 roku z inicjatywy ówczesnego prezydenta, Bronisława Komorowskiego, który stał się organizatorem tej czytelniczej akcji. Natomiast za pomysłodawcę wydarzenia uważa się Agnieszkę Celedę  — ówczesną dyrektorkę Biura Kultury i Dziedzictwa w Kancelarii Prezydenta RP. Inspiracją do powstania tego przedsięwzięcia literackiego była zbliżająca się dwusetna rocznica Drugiej Wojny Polskiej i najazdu Napoleona na Rosję. Wydarzenia te są tłem dla ostatniego zajazdu na Litwie, opisanego w „Panu Tadeuszu” autorstwa Adama Mickiewicza. Pierwsza edycja, która odbyła się 8 września 2012 roku, spotkała się ze szczególnym zainteresowaniem i od tego czasu rokrocznie czytanie jest organizowane w coraz to większej liczbie miast, wsiach i przeróżnych placówkach.

KOLEJNE EDYCJE I WYBÓR LEKTUR 

Wybór dzieła literackiego, które ma być odczytywane podczas Narodowego Czytania, jest ogłaszany na początku danego roku i każdorazowo stanowi element debaty publicznej. Wybrane dotychczas teksty  mogły się cieszyć wyróżnieniem, ze względu na obchodzenie okrągłych rocznic danego wydarzenia, a także odczytywanie przez  badaczy literatury w danym utworze literackim problemów społecznych, przemian, które mogą nadal funkcjonować w społeczeństwie bądź mają one ostrzec społeczeństwo przed pewnymi niebezpieczeństwami, do których np. zmierza postępowanie ludzkości. Tak prezentuje się lista utworów odczytywanych w ramach Narodowego Czytania od początku funkcjonowania tej akcji czytelniczej:
• rok 2012: „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza,
• rok 2013: „Zemsta” Aleksandra Fredry,
• rok 2014: „Trylogia” Henryka Sienkiewicza,
• rok 2015: „Lalka” Bolesława Prusa,
• rok 2016: „Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza,
• rok 2017: „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego,
• rok 2018: „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego,
• rok 2019: „Nowele polskie” w skład, których wchodziło osiem utworów tj. „Dobra pani” Elizy Orzeszkowej, „Dym” Marii Konopnickiej, „Katarynka” Bolesława Prusa, „Mój ojciec wstępuje do strażaków” Brunona Schulza, „Orka” Władysława Reymonta, „Rozdziobią nas kruki, wrony…” Stefana Żeromskiego, „Sachem” Henryka Sienkiewicza, „Sawa” Henryka Rzewuskiego,
• rok 2020: „Balladyna” Juliusza Słowackiego,
• rok 2021: „Moralność Pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej,
• rok 2022: „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza,
• rok 2023: „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej,
• rok 2024: „Kordian” Juliusza Słowackiego.

Każda lektura wybierana jest z myślą o jej historycznym i kulturowym znaczeniu, a także o jej walorach edukacyjnych. Organizatorzy starają się, aby były to teksty uniwersalne i zrozumiałe dla szerokiego kręgu odbiorców, a jednocześnie skłaniające do refleksji nad polską tożsamością i dziedzictwem.

FORMA WYDARZENIA

Narodowe Czytanie ma charakter społeczny i oddolny, co oznacza, że to lokalne instytucje, takie jak biblioteki, szkoły, domy kultury czy grupy społeczne, są odpowiedzialne za organizację wydarzeń w swoich miastach i miejscowościach. W wielu miastach do akcji przyłączają się także władze lokalne oraz media. Podczas wydarzeń często wykorzystywane są różnorodne formy ekspresji: aktorzy czytają fragmenty dzieł na żywo, organizowane są publiczne dyskusje, a także różnorodne warsztaty literackie.  Niektóre spotkania mają formę inscenizacji, z muzyką, strojami z epoki i innymi elementami, które wzbogacają odbiór tekstu.

                                                                                                  Źródło: Szymon Cieślak/ Żnin Nasze Miasto

                                                                                           Źródło: Barbara Maria Morawiec/ Lustro Biblioteki

NARODOWE CZYTANIE 2024  — „KORDIAN” JULIUSZA SŁOWACKIEGO

7 września 2024 roku w wielu miejscach w Polsce rozległo się echo odczytywanego dramatu pt. „Kordian” polskiego wieszcza romantycznego — Juliusza Słowackiego. Utwór ten został napisany podczas jego pobytu w Szwajcarii, a po raz pierwszy ukazał się drukiem w Paryżu w 1834, a więc w roku 2024 przypada 190 rocznica wydania tego dzieła literackiego. Utwór ukazuje czytelnikom obraz epoki romantycznej i wizję, dotyczącą losu pokolenia polskich konspiratorów. Punktem wyjścia staje się spisek podchorążych, który ściśle wiąże się z przygotowaniem zamachu na cara. Główny temat szczególnie odnosi się  do powstania listopadowego, co widać poprzez dokonanie przez Słowackiego analizy przyczyn klęski tego zrywu niepodległościowego. Polski wieszcz w swój utwór wplata także zagadnienia dotyczące symbolizmu, który koresponduje z całościowym przedstawieniem kwestii narodowowyzwoleńczej w utworze. Andrzej Duda wybór „Kordiana” na dzieło Narodowego Czytania 2024 tłumaczy w następujący sposób: Ten znakomity utwór, który powstał na emigracji, niedługo po upadku powstania listopadowego, nadal przekonuje, że realizacja naszych polskich spraw z myślą o dobru i rozwoju Rzeczypospolitej dalej musi się opierać na odwadze i determinacji, a krytyczna analiza błędów i zaniechań z przeszłości jest równie ważna, jak inspiracja tym, co w naszej tradycji najpiękniejsze – napisał Prezydent Andrzej Duda (źródło: https://www.prezydent.pl/aktualnosci/inicjatywy/narodowe-czytanie/2024-kordian) .

ZNACZENIE NARODOWEGO CZYTANIA

Narodowe Czytanie jest nie tylko wydarzeniem kulturalnym, ale także sposobem na budowanie wspólnoty opartej na wspólnych wartościach i tradycjach. Akcja przypomina, jak ważne jest pielęgnowanie polskiego dziedzictwa literackiego oraz jaką rolę odgrywa literatura w kształtowaniu narodu, ale także indywidualnych cech danej jednostki.

Źródła:

https://www.prezydent.pl/aktualnosci/inicjatywy/narodowe-czytanie/2024-kordian

Fot. nagłówka: Pixabay.

O autorze

Aleksandra Rewezińska

Studentka prawa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pasjonatka szeroko rozumianych zagadnień prawniczych, literatury, historii i polityki. Obecnie pracuje naukowo, w ramach otrzymanego grantu, nad prawnymi regulacjami ochrony dzieci przed przemocą w Polsce. W wolnej chwili poszerza swoje pasje związane z językiem polskim, a szczególnie zagadnieniem, które dotyczy przemian tego języka w aspekcie kultury globalnej.