W czwartek, 21 marca o godzinie 19:00 w największym domu aukcyjnym w Polsce – DESA Unicum, odbyła się wiosenna edycja aukcji Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie. Sensację wzbudziły dwa wyjątkowe obrazy, które były prezentowane na wystawie przedaukcyjnej. Mianowicie obraz Józefa Chełmońskiego zatytułowany „Matula są”, który został przedstawiony światu sztuki po ponad 150 latach przerwy oraz „Autoportret z gorgonami” Jacka Malczewskiego. Na aukcji znalazły się także dzieła innych znanych artystów takich jak Józef Mehoffer, Włodzimierz Tetmajer, Tadeusz Makowski czy Wojciech Weiss.
Jacek Malczewski i mityczne Gorgony
Sztuka Jacka Malczewskiego jest przepełniona zagadkową symboliką, która do dziś pozostawia historyków sztuki w niepewności. Twórca okresu Młodej Polski w swoich dziełach nawiązywał do stworzeń mitologicznych, takich jak fauny, nimfy czy chimery.
Sprzedany na wiosennej aukcji „Autoportret z gorgonami” przedstawia Malczewskiego w towarzystwie trzech gorgon. Okrążające Malczewskiego piękne kobiety z wężowymi włosami, w rzeczywistości, są okrutnymi i bezlitosnymi potworami. Co ciekawe, obraz można interpretować na dwóch różnych płaszczyznach – osobistej i narodowej. Trzy gorgony nie są przypadkowe, ponieważ liczba ta jest uosobieniem harmonii jako jedność ciała, duszy i umysłu. Były trzy harpie , trzy chimery, trzy gracje, ale także trzech zaborców. Obraz nawiązuje do rozbiorów Polski, niewoli oraz niepokoju. Wyjątkowości dodaje fakt, że dzieło zostało namalowane w 1918 roku, czyli w czasie odzyskania niepodległości przez Polskę po 123 latach zaborów. Artysta przedstawił siebie jako dojrzałego i zamyślonego mężczyznę, którego martwią ówczesne wydarzenia. Aby w pełni zrozumieć malarza, trzeba mieć świadomość jak skrajne uczucia się w nim rodziły – od radości i nadziei po niepewność, rozpacz i konsternację, związanymi z I wojną światową.
Obraz pochodzi z kolekcji prywatnej Stanisława Karłowskiego, byłego senatora RP oraz działacza gospodarczego. Dzieło zostało sprzedane na edycji wiosennej aukcji sztuki dawnej 21 marca 2023 roku w domu aukcyjnym DESA Unicum za 2 500 000 zł.
Nieprezentowany od 150 lat obraz Józefa Chełmskiego
Obraz pod tytułem „Matula są” autorstwa młodego, zaledwie dwudziestodwuletniego Józefa Chełmońskiego. Jest to jedna z pierwszych prac malarza, która zaistniała w świecie sztuki. Dzieło przez ponad 150 lat było prezentowane tylko 2 razy. Pierwszy w raz na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie oraz po raz drugi na wystawie przedaukcyjnej w DESA Unicum. Sensacyjne odkrycie uzyskało opinię Tadeusz Matuszczaka, czyli największego obecnego eksperta w dziedzinie twórczości Józefa Chełmońskiego.
Przedstawia on dwójkę dzieci, które bawią się beztrosko w zbożu. W oddali widać matkę, a mały chłopiec wspina się na palce i krzyczy do niej: „Matula są?”. Mali przebywają na łonie natury, Matki Ziemi, która opiekuje się nimi oraz zapewnia im bezpieczeństwo. Artysta przedstawia sielankowy obraz urodzaju i dobrobytu. Łany zboża symbolizują urodzaj ziem oraz obfite dary natury. Dzieło ma namiastki kształtującego się realizmu, który w przyszłości będzie wizytówką Chełmońskiego. Oprócz zwykłej scenki rodzajowej z życia chłopskich dzieci, obraz niesie niezwykle aktualne przesłanie o relacji człowieka z naturą.
Dzieło „Matula są” zostało sprzedane na aukcji w DESA Unicum za 1 350 000 zł. Dzięki zgodzie nabywcy, będzie można zobaczyć je już we wrześniu tego roku na jubileuszowej wystawie twórczości Józefa Chełmońskiego w Poznaniu.
fot. nagłówka: Jacek Malczewski, „Autoportret z trzema Gorgonami”, 1918, fot. DESA Unicum
O autorze
Licealistka zainteresowana historią sztuki oraz kultury. W wolnym czasie czyta książki oraz gra na pianinie.