Jeśli trafisz na prozę Grace Paley – amerykańskiej eseistki, pisarki, działaczki społecznej – może to być jedna z lepszych lektur, jaką odkryjesz w tym roku. Pozornie lekka pozycja, lecz wymowna treść, która przekazuje o XX wiecznej Ameryce wiele prawd. W czerwcu wydawnictwo W.A.B. wydało zbiór ,,Małe ludzkie zawirowania’’ i jest to prawdziwa perełka w tłumaczeniu Moniki Adamczyk-Garbowskiej.
Fenomen Grace Paley i nieodkryty diament w Polsce
Grace Paley jest finalistką nagrody Pulitzera i National Book Award. Jej książki są od lat tłumaczone i wydawane na całym świecie, a w Polsce pojedyncze teksty trafiły na rynek dopiero w 1993 i 2022 roku. Dlaczego?
To nie tylko kobieta, która z lekkością i wielkim wyczuciem opowiada o relacjach międzyludzkich. Paley była przede wszystkim matką, piszącą w domowym gwarze między obowiązkami, kobietą niezłomną angażującą się w życie społeczne oraz pacyfistką. Mimo braku wykształcenia wyższego jej warsztat pisarski zaprowadził ją aż na uniwersytet, gdzie przez wiele lat wykładała dla młodych ludzi.
Opowiadanie uniwersalne
Autorka codzienność osadza w niezwykle skondensowanych formach. I choć tekst jest niedługi, to wpadamy w jego pułapki bez ostrzeżenia, a puenta każdej z opowieści przychodzi boleśnie szybko, zmusza do refleksji nad ówczesną rzeczywistością. Paley pisze z każdego możliwego punktu. Patrzy na świat z perspektywy ciotki, która opowiada o swoim życiu miłosnym, jako dziecko, które nad wyraz dużo widzi i wiele rozumie, jako dorosłe dziecko, trwające przy rodzicu w jego ostatnich dniach. W tych opowiadaniach pisarka przybiera wszystkie możliwe kształty, mówi bardzo wyraziście głosem wielu pokoleń i płci. Potrafi również opowiedzieć historię życia człowieka na niemalże jednej stronie. Czy to nie siła prozy Grace Paley?
Prawdziwe, małe ludzkie zawirowania na papierze
Autorka, pisząc między codziennymi obowiązkami, wydaje się być niesamowicie wrażliwą osobą, która chłonie świat nieustannie. Nie ma czasu na kontemplację, ale uczestniczy w życiu, obserwuje, słucha, a gdy później pisze – nie wartościuje, a to otwiera przed nami nowe realia. Głos bohaterów ,,Małych ludzkich zawirowań’’ to prawda uniwersalna i skrawki z życia, które sami, na pewno dobrze znamy. Ale jest to również obraz XX wiecznej Ameryki, wielokulturowej, zbuntowanej, pełnej podziałów i przemian.
Opowiadania Grace Paley to historie z życia wzięte, w których wybija się głos feminizmu, tak ważny po dziś dzień. Mieszanka etniczna, religijna, obyczajowa, staje się walorem tej prozy. Stanowi w niej tylko tło, niejaki kontekst, bo codzienne zawirowania nie wybierają ze względu na rasę czy wierzenia, przytrafiają się wszystkim bez wyjątku, a nas, współcześnie, uczą patrzeć na świat i ludzi równie czule i uważnie, jak robi to autorka.
Fot. nagłówka – Julia Kłoda/ Gazeta Kongresy
O autorze
Studiuję kulturoznawstwo, pisałam dla Dziennika Teatralnego, a także pracuję w Teatrze 6. piętro. Uwielbiam śledzić polską scenę teatralną, kinematografię i zaczytywać się w literaturze pięknej.